Metoda PUVA jest jedną z najskuteczniejszych metod leczenia łuszczycy. Jej skrót pochodzi od pierwszej litery psoralenów oraz promieni UVA. Psoraleny są to preparaty światłouczulające – sprawiają, że człowiek jest bardziej podatny na promienie UV. Dlatego też są stosowane w metodzie PUVA, aby kuracja promieniami UVA była skuteczniejsza.
Psoraleny podawane są zazwyczaj doustnie. Po 1-2 godzinach od przyjęcia psoralenu pacjenta podaje się naświetleniom w specjalnych kabinach. Istnieje też możliwość naświetleń pojedynczych części ciała (np. w przypadku łuszczycy dłoni czy stóp. Wówczas wykorzystuje się mniejsze przyrządy naświetlające, przygotowane do tego celu.
W przypadku stosowania metody PUVA należy bezwzględnie chronić oczy przy pomocy specjalnych okularów. Psoraleny sprawiają, że oczy również są bardziej czułe na światło. Należy również unikać światła słonecznego do około 10 godzin od zażycia psoralenu.
Przed leczeniem należy wykonać testy na wskaźniki wątrobowe. Również zaleca się przebadać wzrok. W trakcie leczenia także cyklicznie powinny być robione testy.
W dużej części przypadków osób leczonych metodą PUVA zauważono znacznie wydłużoną remisję niż w przypadku leczenia zewnętrznego.
Sytuacje sporne prze leczeniu PUVA są w kwestii wieku chorego. Uważa się, że nie powinno się stosować PUVA u dzieci poniżej 12 roku życia. W uzasadnionych przypadkach można jednak od tego kryterium odstąpić.
PUVA z miejscowym zastosowaniem psoralenów (PUVA-bath)
Puva-bath jest to inna metoda naświetleń PUVA. Różni się ona tym, że psoraleny podawane są miejscowo na skórę. Najpierw chory poddawany jest kąpieli w roztworze z psoralenów. Po 10-15 minutach kąpieli chorego naświetla się promieniami UVA. Możliwe jest również zastosowanie kąpieli tylko na niektórych częściach ciała. Wówczas maczamy w roztworze przykładowo tylko nogi lub ręce.
Objawy niepożądane
Objawy niepożądane występujące przy leczeniu naświetleniami PUVA można podzielić na objawy bezpośrednie ostre oraz objawy odległe (występujące po dłuższym okresie stosowania PUVA). Wśród objawów bezpośrednich wyróżnić należy:
- nudności i wymioty,
- rumienie i pęcherze,
- wysiewy,
- świąd.
Jednym z częstych objawów niepożądanych terapii PUVA jest występowanie nudności i wymiotów u leczonego. Spowodowane jest to nietolerancją na doustnie podawane psoraleny. Ponadto mogą temu towarzyszyć zawroty głowy, rozdrażnienie, bezsenność.
Innym skutkiem ubocznym PUVA są nasilone rumienie i pęcherze. Jest to jeden z najdokuczliwszych objawów jakie może spotkać chory. Rumienie zwykle pojawiają się w miejscach, które w normalnych okolicznościach są zasłonięte – może to być okolica lędźwiowa, piersi, pośladki. Rumienie zwykle samoistnie znikają po kilku dniach, po czym można kontynuować kurację. Zauważono także, że w przypadku jeśli w obrębie rumieni były zmiany łuszczycowe, to znikają one wraz ze zmniejszaniem się rumienia.
Z kolei zmiany pęcherzowe mogą nastąpić dopiero po kilkunastu sesjach naświetleniowych. Występują one w miejscach niezmienionych chorobowo. Po ich ustąpieniu również można kontynuować terapię PUVA.
Leczenie metodą PUVA może także doprowadzić do wysypów niełuszczycowych (w tym także trądzikowatych). Najczęściej dochodzi do nich w takich miejscach jak klatka piersiowa i twarz.
Istotnym bezpośrednim objawem PUVA może być również specyficzny świąd zdrowej skóry. Jest on często napadowy i może utrudniać sen oraz normalne funkcjonowanie. Ponadto może on się utrzymywać nawet przez kilka tygodni po zaprzestaniu terapii PUVA.
Wśród objawów odległych należy wymienić szybsze starzenie się skóry oraz możliwość zapadnięcia na raka skóry. Metoda PUVA stosowana długotrwale sprawia, że skóra specyficznie starzeje się. Proces ten jest przyspieszony. Zauważalne są zwłaszcza przebarwienia piegowate występujące w miejscach, w których normalnie piegi nie występują.
Z kolei najgroźniejszym niebezpieczeństwem związanym ze stosowaniem PUVA są nieczerniakowe nowotwory skóry. Ryzyko wystąpienia nowotworu skóry jest większe przy długotrwałych kuracjach PUVA. Ryzyko to wzrasta, jeśli chory ma skupiska znamion lub nietypowe znamiona. Zaleca się wówczas chirurgiczne usunięcie znamion przed przystąpieniem do leczenia metodą PUVA.
Przeciwwskazania w leczeniu PUVA
Aby zastosowań PUVA w leczeniu łuszczycy należy spełnić określone kryteria. Ta forma leczenia ma wiele przeciwwskazań. Do najważniejszych z nich należą:
- ciężkie uszkodzenie wątroby lub nerek,
- ciąża,
- współistniejące schorzenia neurologiczne (np. padaczka),
- młody wiek,
- nietypowe znamiona,
- występowanie raka skóry w przeszłości,
- zaćma,
- stosowanie leków światłoczułych,
- nadwrażliwość na psoraleny.